مفهوم «فضا» در نمایش های سنتی ایرانی با تأکید بر تعزیه و تخت حوضی- پروژه عملی: کارگردانی نمایش «ماه و پلنگ»

این پایان نامه در سه فصل که عنوان های آن به ترتیب عبارت اند از: «مقدمات»، «فضا و تعزیه» و «فضا و تخت حوضی» به نگارش درآمده و به بررسی مفهوم فضا در نمایش های سنتی ایرانی میپردازد. شیوه ی تحقیق در این رساله گردآوری کتابخانه ئی است و بر پایه ی نگاه تحلیلی ــ تاریخی استوار گشته است. نمایش های ایرانی در بخش اعظمی از تاریخ خود از داشتن مکانی دائمی برای اجرا برخوردار نبودند و لاجرم مکان ها و فضاهای دیگـری را برای اجرا مورد استفاده قرار میدادند. این مکان ها عمومن فضاهائی شهری هستند که با توجه به ویژگی های معماری خود به نمایش های سنتی امکان اجرا میدهند. الگوی اجرائی که در این مکان ها شکل میگیرد بر پایه ی الگوی دایره ئی است. نمایش های سنتی ایرانی کاربری مکان های مورد استفاده را تغییر میدهند و فضائی جدید میسازند. این نمایش ها که پیوندی ناگسستنی با حواس شنیداری ـ دیداری دارند بیش از آن که در پیش چشم رخ دهند، در ذهن و تخیل تماشاگران به وقوع میپیوندند. از سوی دیگر، فرهنگ یکپارچه نگر ایرانی که تمامی پدیده ها را تکه هائی از یک حقیقت واحد میپندارد، زمان و مکان را نیز در پیوند با همه جائی و همیشگی (وحدت مکانی و وحدت زمانی) فهم میکند. این مسأله باعث میشود تماشاگر تعزیه خود را در واقعه ی کربلا حاضر ببیند و تماشاگر تخت حوضی یکی از یاران و هواداران شخصیت محوری (سیاه) قرار گیرد.